Xây mới hay cải tạo nhà cũ?

Trong các đô thị, nhu cầu có chỗ ở đáp ứng được với nhu cầu của đời sống xã hội dẫn đến nhu cầu xây mới hoặc cải tạo nhà cũ. Các nhu cầu này có thể đơn giản là có một chỗ ở sạch sẽ hơn (trát lại vữa, lát lại nền, lợp-dọi lại mái nhà v.v.) hoặc tiện nghi hơn (thêm hoặc nâng cấp tiện nghi bếp, vệ sinh, phòng ở, phòng khách, điện, nước, thông tin liên lạc v.v.)

Vậy nên chọn phá bỏ nhà cũ xây dựng mới hay cải tạo? Câu hỏi này có lời giải nằm ở một loạt các vấn đề liên quan đến:

• Chính sách của chính quyền địa phương. Một số khu vực xin phép xây mới là rất khó, chỉ được cải tạo (ví dụ các khu có giá trị lịch sử – văn hóa phải bảo tồn)
• Nhu cầu về không gian sống mới. Nếu nhu cầu lớn hơn khả năng của nhà hiện trạng quá nhiều, phương án cải tạo sẽ hoặc rất tốn kém hoặc không khả thi.
• Tình hình các hộ xung quanh. Nếu nhà có chung kết cấu với các hộ xung quanh thì việc xây mới là khó khăn (như chung tường) hoặc gần như không thể (chung sàn – mái).

Trường hợp có thể xây mới, việc xây mới trên một căn nhà cũ cũng khác với việc xây dựng trên một khu đất trống. Vấn đề cần quan tâm trước tiên là việc phá dỡ căn nhà cũ sao cho an toàn, không làm ảnh hưởng đến các nhà khác. Thêm nữa, các cấu kiện của nhà cũ một số thứ vẫn có thể cân nhắc tái sử dụng như cánh cửa, lan can, hoa sắt. Việc tận dụng này không chỉ có ý nghĩa tiết kiệm mà còn đem lại sự kế thừa về văn hóa – kiến trúc cho chủ nhà. Thật thú vị khi vẫn được sử dụng ô cửa sổ hoặc lan can của ngôi nhà mới khang trang nhưng vẫn còn nét của ngôi nhà cũ đã gắn bó bao năm.

Trường hợp không thể xây mới, việc cải tạo cũng phải cân nhắc hết sức thận trọng. Nên chú ý là giá thành cải tạo luôn cao hơn giá xây mới. Trước khi tiến hành cải tạo phải cân nhắc các điểm sau:

• Các nhược điểm của chỗ ở  cũ: bẩn thỉu – cũ kỹ? Chật chội? Kém tiện nghi?
• Giới hạn có thể cải tạo đến đâu? Chỉ sơn sửa, thay mới thiết bị trên sườn kết cấu cũ hay có thể (được phép) gia cố – mở rộng kết cấu cũ (nâng tầng, lợp thêm mái v.v)
• Kinh phí

Các nhược điểm cần liệt kê càng đầy đủ càng tốt để tìm hướng cải tạo có thể cải thiện tối đa trong phạm vi cho phép của chính quyền, kết cấu cũ và kinh phí. Có thể một vài nhược điểm sẽ được khắc phục bởi một giải pháp cải tạo. Ví dụ việc sơn -trát lại tường kết hợp với chạy lại đường điện nước có thể cải thiện điều kiện vệ sinh và tiện nghi cho ngôi nhà.

Việc cải tạo cũng không nhất thiết phải bỏ đi hết những đồ của nhà cũ. Cần có dự định cụ thể trước khi cải tạo để xem xét cái gì cần giữ lại để bảo quản cho tốt rồi tái sử dụng. Các thiết bị như máy điều hòa không khí, bếp, bình nước nóng, thậm chí các vòi tắm, vòi nước nếu còn tốt cần được tháo dỡ cẩn thận, bảo quản trước khi đem ra sử dụng lại.

Tóm lại, việc xây mới hoặc cải tạo một ngôi nhà cũ cần được cân nhắc trên nhiều yếu tố như pháp lý, kết cấu và kinh tế. Mục tiêu quan trọng nhất cần đạt được là tạo ra một chất lượng sống tốt hơn trước.